woensdag 18 april 2018

Moreel leiderschap voor teamleiders


Alom wordt erkend dat goed onderwijs staat of valt met professionele en vakbekwame docenten. Veel scholen zijn binnen hun academies aan de slag met professionaliseringstrajecten om de didactische en pedagogische vaardigheden te versterken. Ook schoolleiders starten leertrajecten op om leiding te kunnen geven aan de professionele docent en zijn/haar team. Steeds vaker zijn dat leertrajecten waar 'credits' voor gehaald kunnen worden voor het Register.

In mijn vorige blog heb ik betoogd, dat de teamleider zichzelf 'meeneemt' in zijn rol. Daarmee wordt bedoeld, dat de teamleider, die bovenal 'mens' is, niet alleen gebruik maakt van aangeleerde en versterkte competenties maar ook handelt vanuit wat belangrijk voor hem is en van waarde is.
Abt Bernardus van de abdij van Koningshoeve verwoord het aldus: 'De mens heeft de gaven al gekregen, ze zijn al bij je, je moet ze alleen vinden, erkennen en laten stromen'. In zijn ogen is de opdracht van de leider om deze gaven bij zichzelf en bij de mensen die aan hem  zijn toevertrouwd in beweging te laten brengen. Hij wordt 'de stem' die de school als gemeenschap in de goede richting brengt door goed te luisteren naar die leefgemeenschap van mensen, die de school is. Dat vraagt voor een Abt de onderstaande eigenschappen, zo schrijft de grondlegger van de orde (Benedictus regel voor monniken, hoofdstuk 2):
1. Geen persoonlijke voorkeur
2. Aanpassingsvermogen
3. Het welzijn van mensen boven het materiële belang
4. Geroepen om niet alleen voor de sterken maar ook voor de zwakken te zorgen
5. Je eigen beperkingen kennen
6. Veeleer dienen dan heersen
7. Je hoogmoed laten varen
8. Niet jaloers zijn

In de volgende blogs zal ik deze eigenschappen nader beschrijven en verbinden aan wat het kan betekenen voor de teamleider. Ik ga nu in op de eerste eigenschap.

1. Geen persoonlijke voorkeur
In de Regel van Benedictus mag de leider 'geen aanzien des persoons hebben ...tenzij iemand een hogere graad van deugd en gehoorzaamheid blijkt te bezitten' (RB2, 16). Hier ligt de inspirerende uitdaging om ieder mens tegemoet te treden in onbevangenheid, zonder oordeel en met een 'leeg hoofd'. Oog en oor te hebben voor de ander. En toch zijn er voorkeuren, ligt de ene mens je beter dan de ander. Zie je ook verschillen tussen mensen. Voor Benedictus bestaan er ook geen 'gelijke monniken, gelijke kappen'. Er mag verschil zijn. Maar de vraag is hoe je kan omgaan met dat verschil tussen mensen. Dat vraagt inzicht in je eigen aard. Wat gebeurt er met mij, waar komt mijn weerstand vandaan als ik met een bepaalde collega spreek? Reflectie en zelfkennis zijn dus van belang om andere mensen goed te kunnen leiden. Karin Derksen ontdekte in haar promotieonderzoek al, dat de leider die reflecteert met zijn team en dialogiseert met zichzelf beter in staat waren een team tot prestatie te brengen.
Hoe moeilijk is het om geen persoonlijke voorkeur te hebben! Zelfs vanuit een positief mensbeeld en de wil uit te gaan van het goede van de ander slagen deze goede bedoelingen niet altijd. In de weg kan staan ons gebrek aan eigenwaarde, waardoor we onszelf meer profileren boven de ander. Of trots die maakt dat we meer naar onszelf luisteren in plaats van naar de ander. Bruining en Koot schreven al eerder over deugden en hoofdzonden van mensen en hoe dat het leiderschap kan beïnvloeden (http://www.kpcgroep.nl/kpc-groep/nieuws/po-vo-bo-leiderschapsprogramma-met-6-bijzondere-modules.aspx ).Juist de reflectie zet aan tot gedragsverandering, die begint bij jezelf. Dan is het van belang ontdekte tekortkomingen te herkennen, te erkennen en ook te omarmen. Daarmee bedoel ik: volledig te accepteren dat we fouten maken naar onszelf en de ander. In het omarmen accepteer je je menszijn en neem je je 'achilleshiel' mee naar de toekomst, maar wel met een beter inzicht hoe om te gaan met deze achilleshiel.  

Opdracht als reflectie:
Erken je als schoolleider dat je voorkeuren hebt en geef je daar rekenschap voor naar jezelf en naar de ander? Hoe reflecteer je daarop? Welke stappen zet je naar morgen?

Literatuur:

Nieuwenhuijs, Y, Benedictijns Leiderschap. De Regel van Benedictus als inspiratiebron, Ten Have, (2013)

Website
Regel van Benedictus
http://kloosterbibliotheek.nl/bronteksten/basisdocumenten/regel-van-benedictus-tekst/



Gepost door op Geen opmerkingen:
Abonneren op: Posts (Atom)